دزفول و دیدنی های آن + سوغات و صنایع دستی دزفول
اگر گذرتان به دزفول استان خوزستان بیفتد، طبیعت سبز و دیدنی های دزفول شما را مجبور می‌کند تا به سختی از آن دل بکنید. حتی دیدن عکس از مناطق دیدنی دزفول شما را مجذوب خود می‌کند.
دزفول شهری در جنوب غرب ایران و در کنار رود دز است. این شهر از لحاظ وسعت، پس از اهواز دومین شهر بزرگ خوزستان است. در شمال غربی این شهر اندیمشک، در جنوب آن شوشتر و در غرب آن شوشتر قرار دارد. از شرق نیز با مسجدسلیمان همسایه است. این شهر تاریخی، روزگارانی پایتخت تمدن عیلام بود. در این مقاله، قصد داریم هنرهای دستی دزفول و جاهای دیدنی آن را بررسی کنیم. با دستانو همراه باشید.
رودخانه دز، تفریحگاه علی کله
این رودخانه یکی از جاهای دیدنی تفریحی این شهرستان است که نباید آن را از دست داد. دز، رود روح بخش این منطقه که در شرق شهرستان شوشتر در کنار کارون به مسیر خود ادامه می‌دهد؛ از زردکوه بختیاری سرچشمه می‌گیرد. تفرجگاه‌های واقع در جوار رود دز که معروف‌ترین آن‌ها علی کله است، در تابستان میزبان بسیاری از گردشگران هستند. در روزهای گرم سال، خنکای رود دز اوقاتی خوش برای مسافران و بومیان رقم می‌زند. در تفریحگاه علی کله انواع امکانات تفریحی چون وسایل بازی، فضای سبز و سرپوشیده فراهم آمده است.
آبشار شوی، عظیم‌ترین آبشار طبیعی خاورمیانه
آبشار شوی، بزرگترین آبشار طبیعی خاورمیانه به شمار می‌رود ک در منطقه شهیون قرار دارد. این آبشار با ارتفاع ۸۵ متر، ساعت‌ها نگاه شما را به خود جلب می‌کند. آب آبشار شوی پس از گذر از سرسبزی‌های زیبای طبیعت روستای شوی، در نهایت به رود دز می‌ریزد. آبشار شوی یکی از جاهای دیدنی این شهرستان در بهار با آب و هوایی فوق‌العاده به شمار می‌رود. سرسبزی و زیبایی این آبشار را به ویژه در روزهای بهاری سال از دست ندهید. در دی ماه ۹۳، آبشار شوی به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد. در نزدیکی این آبشار، آبشار دیگری به نام سنگ مار قرار دارد که البته به شوی دوم معروف است.
روستای پامنار، سرسبزی میان دو منشا حیات
روستای پامنار، یکی از سرسبزترین روستاهای ایران است که از حیات دو رود دز و کرخه بهره‌مند میشود. این روستای خوش آب و هوا، آرامشی بی‌نظیر دارد و طلوع و غروب خورشید را به زیبایی هر چه تمام‌تر به نمایش می‌گذارد. شب‌های این روستا، جلوه‌ای زیباتر از آن‌چه فکر می‌کنید دارند. دریاچه شهیون، گورستانی باستانی و قلعه شاداب، از جمله جاهای دیدنی اطراف این شهرستان و این روستا به شمار می‌روند. قلعه شاداب، به عنوان یکی از عظیم‌ترین قلعه‌های طبیعی کشور شناخته میشود.
دریاچه شهیون
در نزدیکی پامنار، دریاچه‌ای به نام دریچه شهیون یا دریاچه سد دز قرار دارد که سرچشمه آن ارتفاعات الیگودرز و اراک است. با سرزدن به این دریاچه، قایق سواری در این دریاچه ۶ هزار متری را تجربه خواهید کرد.
آسیاب های آبی دزفول
آسیاب های آبی دزفول، به جا مانده از دوران صفویه و قاجار، به سازه‌های آبی که در رود دز واقع است، اطلاق میشود. اگرچه، سنگ بنای این آسیاب‌ها در دوران ساسانیان نهاده شد. در آن دوره، این سازه‌ها به عنوان بند و آسیاب مورد استفاده قرار می‌گرفتند. آثار به جامانده از این آسیاب، در سه ناحیه رود دز قرار دارند. بخشی از آن‌ها در جنوب ساحل علی کله، بخشی در جوار پل جدید دزفول و بخشی نیز در جوار پل تاریخی این شهر مستقرند.
آرامگاه یعقوب لیث صفاری، از دیدنی های تاریخی دزفول
آرامگاه یعقوب لیث صفاری، موسس سلسله صفوی که از جمله دیدنی های تاریخی دزفول به شمار می‌رود، با معماری خاص و ویژه خود بسیاری از گردشگران را به خود جذب می‌کند. یعقوب لیث، با پاسداری از زبان پارسی، نقش بسیار مهمی در حیات این زبان ایفا نمود. در دربار یعقوب، هیچکس اجازه صحبت کردن به زبانی غیر از پارسی را نداشت. آرامگاه یعقوب لیث، رهایی بخش ایران از اسارت خلیفه عباسی، در جوار بقایای ناحیه تاریخی جندی شاپور قرار دارد.
صوفی احمد
در شمال شهر دزفول، روستای صوفی احمد قرار دارد که با سرسبزی خود، به یکی از جاهای دیدنی دزفول ایران تبدیل شده است. این روستا، از جمله قدیمی‌ترین مناطق دزفول به شمار می‌رود. این روستا به دلیل قرارگیری بقعه صوفی احمد در این ناحیه، چنین نام گرفته است. صوفی احمد در دره‌ای سبز، در منطقه بوسونک (و در بخش شهیون) واقع است.
دره کول خرسان
دره ارواح یا دره کول خرسون (خرسان) یکی از دیدنی های دزفول است که به هیچ‌وجه نباید آن را از دست بدهید. این تنگه شگفت‌انگیز و در عین حال ترسناک، دیواره‌هایی با ۲۰۰ متر ارتفاع دارد. فراموش نکنید که در این دره حتما به راهنما نیاز دارید. مسیر دره متفاوت کول خرسون سخت و در برخی مناطق بسیار باریک است. استفاده از کلاه ایمنی در حین پیاده روی فراموش نشود!
آرامگاه محمد بن جعفر طیار
محمد بن جعفر طیار پسرعموی امام علی و همسر ام کلثوم، یعنی داماد اوست. بقعه محمد بن جعفر طیار یکی از جاهای مذهبی دزفول است که ساخت آن به دوره تیموریان باز میگردد. این زیارتگاه دزفول با کاشی‌های سبزرنگ ساده، معماری زیبای خود را به نمایش کشیده است.
کت های دزفول
در کنار رود دز، کت های دزفول قرار دارد که در روزهای گرم سال، با خنکای خود اوقاتی خوش و آرام برای شما می‌سازند. در تابستان می‌توانید با نشستن در این کت‌ها از جریان زلال رودخانه دزفول لذت ببرید.
دره چال کندی
چال کندی، دره دیگری است که در دزفول قرار دارد و محل عبور آب خروجی از سد دز است. در این ناحیه نیز آب و هوایی خنک و فضایی روح‌بخش وجود دارد.
آرامگاه حزقیل نبی
آرامگاه حزقیل نبی، یکی دیگر از جاهای مذهبی دزفول است که معماری ساده و زیبا دارد. حزقیل نبی یکی از پیامبران بنی اسرائیل است که به گفته مفسران، خداوند در سوره بقره به وی اشاره می‌فرماید.
دریاچه میانه
دریاچه میانه یکی دیگر از مناطق دیدنی اطراف دزفول است که طبیعتی بکر و زیبا دارد و در پشت سد خاکی پالنگان واقع است.
بقعه شاه رکن‌الدین
آرامگاه شاه رکن الدین، فرزند بهاءالدین، یکی از مناطق تاریخی دزفول است. وی یکی از عرفای قرن هشتم هجری است که به دلیل کرامات خود، مورد احترام بسیاری از افراد است. این بقعه، گنبدی آبی مزین به کاشی‌های زیبا و دو گلدسته آجری کاشی‌کاری‌شده دارد. در کنار آن نیز مسجد، حمام و یک مدرسه علمیه قدیمی قرار گرفته‌اند.
تپه های چغامیش
با توجه به اسناد تاریخی، سن شهر تاریخی چغامیش به ۵۰ قرن پیش از میلاد و دوره قبل از اختراع خط باز میگردد. این تپه‌ها، از مکانهای دیدنی اطراف دزفول به شمار می‌رود. تپه‌های چغامیش در جنوب شهرستان دزفول یکی از آثار تاریخی ارزشمند خوزستان به شمار می‌روند که در حال حاضر از جمله آثار ملی ایران نیز شناخته می‌شوند.
دره توبیرون
در طبیعت زیبای دزفول، دره دیگری به نام دره توبیرون قرار دارد که مامن زیستگاه گیاهان بسیاری است. میان این دره سرسبز می‌توانید درختان انجیر وحشی و انگور را در کنار آبشارها و آب‌چکان‌ها ببینید و ساعاتی را محو زیبایی آن‌ها باشید. زمانی که در روزهای گرم سال قرار داریم، دمای این ناحیه دزفول پایین‌تر است و آب و هوایی لذت‌بخش دارد.
پارک جنگلی شقایق
پارک جنگلی شقاق یکی از مناطق گردشگری دزفول است که به شما اجازه می‌دهد با آرامش ساعاتی را در طبیعت بگذرانید و از سکوت لذت ببرید. جهت راحتی بیشتر امکانات رفاهی نیز در این پارک درنظرگرفته شده است.
آرامگاه سید محمد سبز قبا
در مرکز شهر دزفول، یکی از مناطق مذهبی دزفول قرار گرفته که متعلق به یکی از اولاد امام موسی ابن جعفر، سید محمد سبز قبا است. این اثر مذهبی به دوره تیموری و سلجوقی باز میگردد. گنبد زیبای آن، در نتیجه بازسازی این اثر است.
پل قدیمی دزفول
پل قدیمی دزفول، به عنوان قدیمی‌ترین پل پابرجای جهان شناخته میشود. این پل پس از ۱۷ قرن هنوز استوار است. پل قدیمی یا پل رومی، در زمان شاپور اول ساسانی ساخته شد و در دوره‌های مختلف تاریخی دیلمی، صفوی و پهلوی بازسازی گردید.
این پل برای ایجاد ارتباط بین دو منطقه جندی شاپور و بین‌النهرین و روی رود دز احداث شد. پایه‌های پل مطابق با معماری ساسانی و طاق‌نماهای آن مطابق با معماری صفوی است.
شهر باستانی گندی شاپور
یکی از جاهای دیدنی دزفول خوزستان، شهر باستانی گُندی شاپور است که امروزه به نام جندی شاپور نیز شناخته میشود. این شهر مربوط به دوره ساسانی و امپراتوری شاپور یکم است. به عقیده مردم و مطابق با شواهد تاریخی، منطقه‌ای روستایی به نام شاه آباد بین شهرستان شوشتر و دزفول به عنوان شهر باستانی گندی شاپور شناخته میشود. البته بسیاری محققین این ادعا را رد می‌کنند.
موزه مردم شناسی دزفول
موزه مردم شناسی یا حمام کرناسیون، از جاهای دیدنی تاریخی دزفول است که قدمت آن به دوران قاجار باز میگردد. این اثر در سال ۱۳۸۵ هجری مرمت شد و به عنوان موزه مردم شناسی دزفول مورد استفاده قرار گرفت تا به عنوان اثری تاریخی فرهنگی فعالیت کند. از این حمام برای آشنایی مردم با انواع مشاغل در گذشته استفاده میشود.
روستای لیوس
یکی از مناطق تاریخی و دیدنی دزفول، روستای لیوس است که خانه‌هایی ۷۰۰ ساله دارد. در این روستای قدیمی، بافت خانه‌ها سنتی و فرهنگ آن‌ها نیز همانند گذشته است. امکان ندارد بیننده‌ای از کنار این روستا گذر کند و توجهش به معماری روستا، کوه‌ها و رودهای اطراف آن جلب نشود.
مسجد جامع دزفول
مسجد جامع نه تنها یکی از جاهای مذهبی دزفول شناخته میشود بلکه یکی از آثار تاریخی و دیدنی هم به شمار می‌رود. برخی باستان شناسان معتقدند سبک معماری این مسجد به دوران ساسانی و قرن سوم و چهارم باز میگردد. اما برخی آن را متعلق به قرن هفتم هجری می‌دانند. کاشی‌کاری زیبای این مسجد با کاشی‌های به رنگ فیروزه‌ای، لاجوردی، سفید و سیاه، زبانزد است.
خانه تاریخی تیزنو
خانه تیزنو یکی از جاهای تاریخی دزفول است که معماری خانه‌های دزفول را به نمایش می‌کشد و در محله قلعه واقع است. قدمت این اثر تاریخی به دوره صفویه باز میگردد. البته در دوران قاجار و پهلوی نیز تغییراتی در آن ایجاد شده است. در حال حاضر این اثر ملی، در اختیار اداره میراث فرهنگی دزفول است.
بازار کهنه دزفول
بازار قدیم دزفول، از جمله مناطق گردشگری تاریخی این شهر با زیبایی‌های منحصر به فرد و خاص خود است. اصناف این بازار در یکی از دسته‌های زرگری، آهنگری، بزازی، خراطی و خرده‌فروشی قرار دارند. بافت قدیمی این بازار و نوع اصناف مشغول به کار، فرهنگ و فعالیت‌های تجاری قدیمی را نشان می‌دهد.
صنایع دستی و سوغات دزفول
شهری با چنین فرهنگ غنی و قدمتی چند هزارساله، صنایع دستی و سوغات متنوع بسیاری دارد. ذوق و هنر مردم دزفول از آثار هنری آن‌ها مشخص است. قدمت آثار دستی این شهر به هزاران سال پیش از میلاد باز میگردد. در ادامه برخی از این آثار را معرفی خواهیم کرد.
کپو بافی
کپو بافی هنری خاص و از جمله صنایع دستی بومی خوزستان است که مرکز آن در دهستان شهیون شهر دزفول قرار دارد. کپوبافی با کمک ساقه‌های کرتک که به دور آن ساقه‌های مرکزی و جوان درخت نخل پیچیده میشود، انجام می‌گیرد. البته در این صنایع دستی دزفول از پشم یا کامواهای الوان برای زیباتر کردن تولیدات استفاده میشود.
خراطی
خراطی یکی از هنرها و صنایع دستی معروف دزفول شناخته میشود. این شغل قدیمی و محبوب دزفولی در محله خراطان بیشتر از سایر مناطق دزفول خود را نشان می‌دهد. اگرچه قدمت این محله در بازار قدیم دزفول به ۲۰۰ سال می‌رسد اما باید گفت که طول عمر این صنایع دستی چوبی دزفول بسیار بیشتر است. اگرچه برخی خراطی را با هنر نجاری اشتباه می‌گیرند اما باید گفت که خراطی در حقیقت هنر ایجاد اشکال روی چوب است در حالی که نجاری، هنر ساخت وسایل با چوب است.
در هنر خراطی از چوب درختان مختلفی چون جغ (جگ)، کنار، توت، زردآلو و … استفاده میشود که محبوب‌ترین و پرکاربردترین آن در دزفول چوب جغ است. چون جغ (دزفولی) یا شیشم به فارسی، نوعی چوب با نقش و نقوش زیبا و منحصر به فرد است و از این رو کاربرد بالایی دارد.
اصالت و کیفیت فعالیت صنعتگران دزفولی در هنر خراطی آن‌چنان است که یکی از حرفه‌ای‌های این حرفه به نام عبدالرحیم فروتن موفق یه دریافت مهر اصالت از سازمان جهانی یونسکو شد. استاد فروتن هنرمندی سرشناس است که بیش از ۳۵ سال تجربه کار در این حوزه را دارد. وی در سال ۸۷ به عنوان استاد نمونه کشوری شناخته شد و در سال ۸۸ از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور از وی به عنوان استاد پیشکسوت تقدیر شد.
خراطی، هنری به ثبت رسیده در جهان است که از دیرباز مورد توجه قرار می‌گرفت. می‌توانید انواع صندلی، گلدان، ظروف تزئینی، ظروف آشپزخانه، مجسمه‌های زیبا، قلیان و محصولات چوبی متنوع دیگر را به عنوان صنایع دستی این شهرستان هدیه دهید. در دزفول، موزه خراطی اختصاصی قرار دارد که مامن صدها اثر خراطی زیبا است.
ساخت قلم نی
ساخت قلم نی یکی از معروف‌ترین هنرهای دزفول است که آوازه جهانی دارد. این قلم نی های مرغوب در میان همه خوشنویسان ایرانی محبوبند، چرا که برای تهیه مرغوب‌ترین قلم نی ها، به دنبال قلم نی دزفولی می‌گردند. از جمله ویژگی‌های منحصر به فرد این قلم نی‌ها می‌توان صیقلی بودن، ارتجاعی بودن و حفظ استحکام خود با جذب رنگ است. این قلم‌ها، رنگ دانه دارند و تنها قلم‌هایی به شمار می‌روند که از چوب ساخته نمی‌شوند بلکه در تولید آن‌ها از الیاف نخ مانند فشرده استفاده میگردد. این قلم نی حتی می‌تواند تا بیش از ۴۰ سال دوام داشته باشد!
آب و هوای خاص این منطقه امکان کاشت نی در اطراف رودخانه دز را می‌دهد. در دزفول، در زمین‌هایی به گستردگی یک و دو هکتار چون سنجر و شمس آباد دزفول، مردم به کاشت نی مشغولند. پس از انتظاری دو ساله، نی به مرحله برداشت می‌رسد و در این مدت دو ساله، به کیفیت و مرغوبیت لازم خود دست می‌یابد. در این سرزمین، چندین نوع قلم نی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به قلم نی ابلق، قلم نی قهوه‌ای مایل به قرمز و قلم نی میرزایی اشاره داشت.
گیوه بافی
هنر هزارساله دیگر این دیار، گیوه بافی است. گیوه به عنوان یکی از صنایع دستی این منطقه از محبوبیت زیادی برخوردار است و به عنوان یکی از سوغات آن شناخته میشود. گیوه‌های دست‌دوز ضمن سبک بودن و خنک کردن اطراف پا در روزهای گرم سال، کیفیت و طول عمر بالایی دارند و در بین افراد مسن، محبوبند.
گلیم بافی و نمدمالی
دزفول یکی از شهرهای مرکز نمد مالی در خوزستان به شمار می‌رود. در این شهر مصرف‌کننده اصلی محصولات این هنر، عشایر هستند. از جمله صنایع دستی در این حوزه؛ زیر انداز، کپنک و کلاه نمدی است. ماده اولیه در تولید کلاه نمدی، کرک است.
خوراکی‌ها و سوغات دزفول
اگر قصد دارید خوراکی به عنوان سوغات بخرید، لیست متنوعی روبروی شما خواهد بود. انواع کلوچه از جمله کلوچه خرمایی، کلوچه شکری، لوزی شکری، نان شیر، کلوچه نمکی و معجون کنجد، ارده، شیره، نان کنجدی و … از جمله خوراکی‌های پرطرفدار این شهرستان به شمار می‌روند. کلوچه‌های دزفول طعم متفاوتی با کلوچه‌های شمال کشور دارند. امتحان کردن آن‌ها را از دست ندهید.
شهر آرامش بخش دزفول را از دست ندهید!
با سفر به این شهرستان، می‌توانید از هوای لذت‌بخش این شهر بهره ببرید و ساعات طولانی در طبیعت بکر آن بنشینید. صنایع دستی این شهرستان به کیفیت، زیبایی و مرغوبیت معروفند و گزینه‌ای مناسب برای به سوغات بردن محسوب می‌شوند. برای شما سفری خوش با خاطراتی ماندگار آرزو می‌کنیم.